در سراسر جهان ماه اکتبر مصادف با نهم مهر تا نهم آبان به عنوان پویش ملی پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان اعلام شده و فرصتی است تا با این بیماری آشنایی بیشتری داشته باشیم.

 

سرطان پستان شایع ترین سرطان در بانوان است و هر ساله به طور متوسط، حدود هزار و 360 مورد جدید مبتلا به این بیماری در استان فارس شناسایی و ثبت می شود.

در برنامه های پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان باید دو اصل مهم را بدانیم:

1- راه های پیشگیری از سرطان

2- علایم هشداردهنده سرطان

در بخش نخست این مطلب با عوامل خطر ابتلا به سرطان پستان آشنا شدیم.

مهمترین توصیه های خود مراقبتی برای پیشگیری از سرطان پستان

·         وزن متعادلی داشته باشید.

·         از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ کرده، نمک زده و آماده حاوی مواد نگهدارنده، ترشی و کنسروها پرهیز کنید یا مصرف آنها را کاهش دهید.

·         میوه، سبزی، غلات و گوشت ماهی را بیشتر مصرف کنید، چرا که می تواند با افزایش سطح آنتی اکسیدان ها سبب کاهش بروز سرطان شود.

·         دست کم 30 دقیقه در روز فعالیت ورزشی داشته باشید.

·         از مصرف الکل و سیگار پرهیز کنید.

·         در صورت دارا بودن فرزند شیرخوار، شیردهی از پستان را مورد توجه قرار دهید.

·         با ماما یا پزشک در پایگاه ها یا مراکز بهداشتی درباره خطرات و مزایای مصرف قرص های ضد بارداری خوراکی و مصرف هورمون های جایگزین یائسگی مشورت کنید.

مهمترین نشانه های ضایعات خوش خیم و بدخیم پستان

·         وجود توده در پستان یا زیر بغل

·         تغییر در شکل (عدم قرینگی) یا قوام (سفتی) پستان

·         تغییرات پوستی پستان شامل هر یک از موارد زیر:

- پوست پرتغالی

- اریتم یا قرمزی پوست

- زخم پوست

- پوسته پوسته شدن و اگزمای پوست

- تغییرات نوک پستان (فرو رفتگی یا خراشیدگی)

·         ترشح نوک پستان که دارای هر یک از خصوصیات زیر باشد :

- از یک پستان باشد نه هر دو پستان

- از یک مجرا نه از چند مجرا

- ترشح خود به خودی و ادامه دار باشد.

- در هنگام معاینه ترشح وجود داشته باشد.

- ترشح سروزی یا خونی باشد.

بر مبنای علایمی که در بالا گفته شد، مهمترین توصیه های خود مراقبتی برای تشخیص زود هنگام سرطان پستان عبارتند از:

- اگر سابقه خانوادگی قوی از سرطان پستان یا تخمدان دارید، با ماما یا پزشک در مراکز خدمات جامع سلامت درباره گزینه های غربالگری خاص، انجام تست های ژنتیک یا درمان پیشگیرانه صحبت کنید.

- نشانه های سرطان پستان را بشناسید و اگر توده ای مشکوک یا تغییرات پوستی را در پستان ها احساس کردید، به مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنید.

- ماهانه بلافاصله بعد از اتمام قاعدگی، خود آزمایی پستان را انجام دهید.

شیوه های تشخیص زود هنگام غربالگری سرطان پستان

انواع روش ها برای تشخیص زود هنگام سرطان پستان به کار می روند که عبارتند از: معاینه پستان از سوی خود فرد (SBE یا Self Breast Exam)، معاینه پستان از سوی ماما یا پزشک ( Clinical Breast Examیا CBE)، ماموگرافی، سونوگرافی پستان و MRI.

ماموگرافی

ماموگرافی تشخیص ضایعات غیر قابل لمس پستان را افزایش داده است. هدف از غربالگری سرطان پستان کشف توده ها در مرحله ای است که هنوز کوچک (زیر یک سانتی متر) و قابل درمان با جراحی است. در برنامه تشخیص زودهنگام سرطان پستان در ایران، از ماموگرافی به عنوان روش تشخیصی در افراد پرخطر برای مثال افراد با سابقه فردی یا خانوادگی مثبت یا با معاینه غیر طبیعی در سطح دو خدمت استفاده می شود.

سونوگرافی

در سونوگرافی به جای اشعه ایکس، از امواج صوتی برای بررسی توده های پستانی استفاده می شود. سونوگرافی اغلب در مواردی انجام می شود که پزشک به هر دلیل، بررسی های بیشتری را صلاح بداند. البته بیشترین کاربرد سونوگرافی برای افتراق توده های توپر از توده های حاوی مایع و کیست های پستان است.

MRI

MRI یک روش تصویربرداری بدون درد است که برای تشخیص ماهیت توده های پستانی به کار می رود. این روش با استفاده از امواج رادیویی و مغناطیسی به طور مستقیم وارد بدن بیمار می شود و تصاویر دقیقی از اندام های داخلی ایجاد می کنند، انجام می شود. اغلب از MRI برای بررسی بیشتر مواردی که در ماموگرافی یا سونوگرافی مشکوک بوده یا ارزیابی افراد با زمینه ارثی استفاده می شود.

دکتر «زهرا خسروی زادگان»، کارشناس گروه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز