راه اندازی بانک شیر مادر در بیمارستان ها، از جمله خدمات مجموعه سلامت کشور است که با هدف حفظ، حمایت و ترویج تغذیه نوزادان با شیر مادر و کاهش مرگ و میر کودکان زیر پنج سال اجرا می شود.

 

شیر مادر یک موهبت طبیعی و مائده الهی برای همه نوزادان به ویژه نوزادان نارس بستری در بخش های بیمارستانی است. تغذیه نوزاد نارس با شیر مادر به عنوان سرمایه ای شگرف برای کاهش مرگ و میر کودکان زیر پنج سال، بهبود کیفیت زندگی و کاهش بار اجتماعی اقتصادی در جهان مورد توجه قرار گرفته است.

از جمله عوارض متعدد ناشی از نبود تغذیه صحیح نوزادان می توان به «انتروکولیت نکروزان» و «پرفوراسیون های روده» به عنوان سناریوی تکراری در بخش های نوزادان و NICU اشاره کرد.

برای رفع این چالش ها، در اختیار داشتن شیرهای اهدایی مادران از طریق بانک شیر برای نوزادانی که از شیر مادر خود محروم هستند، نه تنها منجر به نجات این دسته از نوزادان می شود، بلکه در تداوم تغذیه با شیر مادر نیز موثر است.

تغذیه محدود با شیر مادر، عامل 11 درصد از مرگ های کودکان و 800 هزار مرگ در کودک زیر پنج سال در جهان است.

از طرفی آغاز تغذیه نوزادان با شیر مادر طی ساعت نخست تولد و تغذیه انحصاری با شیر مادر در 6 ماه اول تولد، جان یک میلیون از چهار میلیون نوزادی که هر سال در جهان جان خود را از دست می دهند، حفظ می کند.

بر اساس توصیه سازمان های بین المللی، در مواردی که نوزاد به هر دلیل از شیر مادر خود محروم است، شیر اهدایی آماده شده در بانک های شیر مادران، بهترین گزینه بعدی برای تغذیه نوزاد محسوب می شود.

اساس معیارها و برنامه اجرایی مدون در این حوزه، کمک به مادران برای انتخاب تغذیه نوزادانشان با شیر مادر، کسب تجربه مفید و تقدیم بهترین هدیه در شروع زندگی به نوزادان و خانواده آنان است.

در همین راستا، در مرداد 1398 بانک شیر مادر در بیمارستان حضرت زینب(س) شیراز با هدف تامین شیر نوزادان نارس و بیمار و کاهش مرگ و میر نوزادان، به عنوان دومین بانک شیر مادر در کشور راه اندازی شد.

با وجود همه گیری کرونا طی بیش از دو سال و نیم گذشته، این بانک با هدف تامین نیاز شیر نوزادان نارس و با ابتکاراتی نظیر انجام نمونه گیری خون از درب منزل (آزمایش سلامت مادر اهدا کننده)، جمع آوری شیرهای اهدایی از شبکه های بهداشت و درمان استان، جمع آوری شیرهای اهدایی از درب منازل و اقدامات مشابه، همچنان به فعالیت خود ادامه داده است.

مادرانی که شیر مازاد بر نیاز نوزاد خود را دارند، با بررسی وضعیت رشد کودک خود از طریق مراجعه به مراکز بهداشتی یا مشورت با پزشک متخصص اطفال، می توانند شیر مازاد خود را به بانک شیر اهدا کنند.

مادران در دوران شیردهی علاوه بر تغذیه نوزاد خود می توانند حداکثر تا یک سال پس از آغاز شیردهی، نسبت به اهدای شیر به بانک شیر اقدام کنند.

شرایط مادر اهدا کننده:

·         مادر باید از سلامت کامل جسمی و روانی برخوردار باشد.

·         حداکثر 12 ماه از زمان زایمان سپری شده باشد.

·         سابقه ابتلا به هپاتیت B ،C و ایدز نداشته باشد و یا همسر او در معرض این بیماری ها نباشد.

·         مبتلا به عفونت حاد یا مزمن نباشد.

·         داروهای خاص مصرف نکند.

·         سابقه مصرف سیگار یا دخانیات نداشته نباشد.

مادران علاقه مند و واجد شرایط می توانند با مراجعه به بانک شیر بیمارستان حضرت زینب (س) در طبقه اول این مرکز درمانی، فرم نام نویسی را تکمیل کنند. در ادامه یک نمونه خون از مادر برای چکاپ و ثبت سلامت مادر، به صورت رایگان دریافت می شود.

پس از آموزش نحوه شیردوشی در منزل به مادران اهدا کننده، ظروف مخصوص نگهداری شیر در اختیار آنان قرار می گیرد. با اعلام مادران به کارشناسان بانک شیر، شیرهای اهدایی از درب منازل از مادران دریافت می شود و با رعایت زنجیره سرما به بانک شیر انتقال می یابد.

در ادامه با ارزیابی شیرهای اهدایی از نظر آلودگی و بار میکروبی، چنانچه شیر اهدا شده از استانداردهای لازم برخوردار نبود، از چرخه اهدا خارج می شود.

دکتر «ثریا زحمتکش»، رییس گروه سلامت نوزادان و کودکان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز