مسمومیت حاد با گاز مونوکسیدکربن در ایران به نام گازگرفتگی شناخته می شود. این گاز، بی رنگ، بی بو، بدون مزه و غیرتحریکی است و به همین دلیل حتی در غلظت های بالا و کشنده نیز وجود آن حس و تشخیص داده نمی شود.

 

گاز مونوکسیدکربن سریع پس از تنفس وارد جریان خون شده و به قسمت هموگلوبین گلبول های قرمز متصل و با تشکیل کمپلکس کربوکسی-هموگلولین (Hb-CO) مانع از رساندن اکسیژن به بافت ها می شود.

مونوکسیدکربن 250 برابر اکسیژن میل ترکیبی به مولکول هموگلولین گلبول های قرمز خون دارد، اما اتصال آن برگشت پذیر است. این اتصال موجب کاهش ظرفیت گلبول قرمز برای حمل اکسیژن و افزایش چسبندگی اکسیژن به مولکول هم و کاهش آزاد سازی اکسیژن می شود و همین اثر موجب بروز کمبود اکسیژن در بافت ها و در نتیجه بافت های حساس مانند مغز و قلب می شود.

نشانه های مسمومیت با مونوکسیدکربن غیراختصاصی است و شبیه به آنفلوآنزا، سندروم ویروسی، سردرد میگرنی یا تنشی و مسمومیت غذایی است. در موارد مسمومیت شدید، مونوکسیدکربن می تواند تظاهرات هر بیماری از جمله سکته مغزی، سکته قلبی، نارسایی کلیه، بیماری حاد کبدی و یا اختلالات روانشناختی را تقلید کند و ممکن است با این بیماری ها اشتباه شود.

نشانه های اولیه ناشی از این گاز تا حدی شبیه به آنفولانزا است، با این تفاوت که در آن تب وجود ندارد و اثرات آن شامل خواب آلودگی و خمیازه کشیدن بیش از حد، گیجی، ضعف و بی‌ حالی، امکان بروز سردرد شدید، گاهی تهوع و استفراغ، پرش ‌های عضلانی و اختلال حرکتی، احساس نبض پر و صدادار در ناحیه شقیقه، افزایش فشارخون، گشاد شدن مردمک چشم و کاهش دید، رنگ تیره پوست، رنگ پریدگی دور لب ‌ها و یا صورتی شدن آن، گاهی سفتی عضلات به ویژه عضلات فک، قطع تنفس، تشنج، اغما و مرگ از جمله اثرهایی است که در مسمومیت با گاز CO ممکن است ایجاد شود.

اگر در محیط بسته قرار داشتید و نشانه های مسمومیت با گاز را در خود یا دیگران مشاهده کردید، هرچه سریع تر پنجره ‌ها را باز و به هوای آزاد بروید و به دیگران نیز اطلاع دهید و به اتاق ‌های دیگر سر بزنید و در صورت سکونت در آپارتمان، حتی به همسایه‌ های طبقه بالا و پایین نیز اطلاع دهید.

چگونگی برخورد با مسمومیت ناشی از گاز CO

- سریع از هوای آزاد تنفس کرده و درها و پنجره‌ ها را باز کنید و وسایلی مانند اجاق‌گاز و بخاری را خاموش کنید. - یقه پیراهن، کمربند و لباس‌ های تنگ را باز کنید.

- در صورت امکان، عملیات اکسیژن ‌دهی به فرد مسموم را با نهایت دقت شروع کنید.

- باز نگه داشتن راه‌ های هوایی و تماس با اورژانس را سریع انجام دهید.

- به یاد داشته باشید که خارج کردن افراد مصدوم از محیط آلوده و قرار دادن آنها در محیط باز از مهمترین اقدامات محسوب می‌ شود./105

دکتر «فریبا مرادی» مدیرگروه بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز

پایان خبر