مشاوره و مراقبت ‏های پیش از بارداری به معنای اقداماتی برای شناسایی و کاهش خطر بیماری‏ ها، رفتارها و شیوه ‏های نادرست زندگی است؛ آمادگی جسمی، روحی و اجتماعی مادر در دوران پیش از بارداری برای یک بارداری و زایمان مطمئن به ویژه در زنان مبتلا به بیماری‏ های زمینه ای مانند دیابت، ‌اختلالات تیروئید،‌ بیماری های قلبی عروقی، فشار خون بالا، مشکلات تغذیه‏ای و یا مادرانی که سیگار، قلیان و یا مواد مخدر مصرف می ‏کنند، دارای اهمیت است.

هدف اصلی از مراقبت ‌های پیش از بارداری، بهبود سلامت مادر و نوزاد بوده و دستاورد آن سلامت عمومی و کاهش هزینه ‏های درمان، بهبود شرایط زندگی و کاری، تشخیص و درمان بیماری ‌ها، مصرف دارو و عوامل ژنتیکی است.

زنان دارای همسر در سنین باروری، پیش از اقدام به بارداری باید مراقبت پیش از بارداری را دریافت کنند.

دریافت مراقبت پیش از بارداری برای چه زنانی ضروری است؟

·        زنان دارای همسر که مبتلا به بیماری حاد و یا زمینه ای مانند بیماری قلبی، دیابت، فشار خون، بیماری تیروئید، بیماری کلیه و مجاری ادراری هستند. 

·        زنان دارای همسر که به مدت طولانی از هر گونه دارویی استفاده می کنند.

·        مادرانی که سابقه تولد نوزاد ناهنجار، مرده زایی، سقط و مرگ نوزاد دارند.

·        زنان دارای همسر که شغل سخت و سنگین دارند و کارهای طولانی مدت به صورت ایستاده و یا کار در معرض تشعشعات رادیواکتیو و اشعه ایکس انجام می دهند.

·        مادرانی که خود دارای سابقه بیماری ارثی بوده و یا ازدواج فامیلی دارند.

·        مادرانی که خود یا همسرشان رفتارهای پرخطر مانند سابقه زندان، اعتیاد تزریقی و تزریق مکرر خون دارند و همچنین زنان دارای همسر که الکل، دخانیات یا مواد مخدر مصرف می کنند.

چه مراقبت ‌هایی پیش از بارداری انجام می‌ شود؟

·         تشکیل پرونده و گرفتن شرح حال در مورد سابقه بارداری و زایمان قبلی، بیماری و ناهنجاری، اعتیاد و بررسی رفتارهای پرخطر

·         انجام معاینه های بالینی

·         انجام آزمایش های و سونوگرافی

·         آموزش و مشاوره

·         تجویز مکمل دارویی(قرص اسید فولیک یا یدوفولیک)

·         تزریق واکسن سرخجه و توام در صورت نیاز

سهم پدران آینده:

پدران نیز، در سلامت مادر و نوزاد نقش مهمی دارند و باید خود را برای بارداری و مراقبت ‏های آن آماده کنند؛ محیط ‌های پرخطر کاری، مصرف سیگار و مواد مخدر، بیماری های ژنتیکی، نداشتن تغذیه مناسب و بیماری های عفونی می‌ تواند سلامت مادر و  نوزاد را با خطر مواجه کنند.  

همچنین توصیه می شود؛ مادران پیش از اقدام به باردار شدن، مصرف سیگار و سایر مواد را ترک کنند.

مشاوره و مراقبت پیش از بارداری در مراکز خدمات جامع سلامت و پایگاه های پزشک خانواده ارائه می شود و مدت اعتبار مشاوره و مراقبت پیش از بارداری یک سال است.

«الهام حسامی»، کارشناس مسوول بهداشت مادر و کودک معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز