این یک باور غلط است که فکر کنیم: «آدم‌هایی که در مورد خودکشی حرف می‌زنند، اغلب خودکشی نمی‌کنند»، بنابراین باید نشانه‌ها و کلماتی که راجع به خودکشی می‌شنویم را جدی بگیریم و به یاد داشته باشیم که فکر خودکشی موقتی است و بسیاری از افراد موقق جامعه هم در برهه ای از زندگی خود، به خودکشی فکر کرده اند؛ پس انتخاب یک راه حل دائمی برای یک مشکل موقتی انتخاب درستی نیست.

 

توصیه دیگر اینکه به کسی که در مورد مسائل سلامت روانش با ما صحبت می‌کند،‌ به چشم مزاحم نگاه نکنیم. متوجه باشیم که افسردگی و افکار خودکشی،‌ ناشی از ضعف، ‌تنبلی یا ناتوانی نیست. مشکلات سلامت روان مثل باقی بیماری های جسمی،‌ ناشی از عملکرد یکی از دستگاه‌های بدن است،‌ نه ناتوانی فردی یا علاقه‌مندی به جلب توجه و برچسب‌های ناخوشایند دیگر. با راه‌های زیر، ‌ممکن است بتوانیم جان یک انسان را نجات دهیم.

فردی که از خودکشی حرف می‌زند را جدی بگیریم

در این مواقع لازم است دلیل ناراحتی فرد را جویا شویم. او را به حال خودش نگذاریم و به او اطمینان دهیم که در این مسیر همراه او هستیم.

در مورد او پیش داوری و قضاوت نکنیم و از جملاتی مثل «احمقانه است»، «فیلم بازی نکن»، «داری بزرگش می‌کنی»، «هیچ چیزی ارزش خودکشی ندارد»، «خودکشی هیچ کمکی بهت نمی‌کند»، «تو فقط می‌خواهی جلب توجه کنی» یا «تو خودکشی نمی‌کنی» بپرهیزیم. همچنین از جملاتی مانند: «آره زندگی بی معناست» یا «دنیا پر از بی عدالتی است» استفاده نکنیم، زیرا فردی که قصد خودکشی دارد از لحاظ ذهنی در حالت طبیعی نیست و این حرف را به عنوان تائیدی برای خودکشی در نظر می‌گیرد.

آدم‌هایی که در مورد خودکشی حرف می‌زنند نیاز دارند که کسی به حرف آنها گوش کند. پس به آنها توجه کنیم،‌ از آنها بخواهیم که حرف بزنند،‌ به آنها بگوییم که زندگی و سلامتی‌اش برای ما مهم است، اگر به اندازه کافی به او نزدیک هستیم برایش از یک متخصص وقت بگیریم، او را تا مطب دکتر برسانیم و صبر کنیم تا ملاقاتش تمام شود.

فردی که قصد خودکشی دارد را تنها نگذاریم

اگر فکر می‌کنیم تصمیم فردی از اطرافیان ما برای خودکشی جدی است در کنار او بمانیم، تا زمانی که شخص دیگری که مورد اعتماد اوست بتواند پیش او باشد. با توجه به شناختی که از او داریم حدس بزنیم چه چیزی او را آرام می‌کند، اگر می‌بینیم حضور ما باعث آرامش او شده است، دستان او را بگیریم، به او گوش دهیم و به صحبت کردن با او ادامه دهیم. به او بگوییم چقدر برای ما ارزشمند است و تمام خاطرات خوبی که با او داشته ایم را مرور کنیم.
دلسوز باشیم

کسی که با ما در مورد افکار خودکشی یا روزهای بدش حرف می‌زند،‌ شجاعت زیادی به خرج داده است، برای ما ارزش و احترام زیادی قائل بوده و روی ما حساب کرده است. ‌بنابراین توصیه می شود برای کمک به او دلسوزی نشان دهیم،‌ سعی کنیم خودمان را به جای او قرار دهیم و مساله را از نگاه او بررسی کنیم. مهربان باشیم و نشان دهیم که ارزش این اعتمادی که به ما شده است را داریم. او را تشویق کنیم که کمک حرفه‌ای بگیرد و به او اطمینان بدهیم که در کنارش می‌مانیم.

از نصیحت کردن یا بازگو کردن رنج‌های عاطفی خود بپرهیزیم

زمانی را باید به فردی که قصد خودکشی دارد اختصاص دهیم، تا از ناراحتی‌ها و دغدغه‌هایش صحبت کند، احساسات خود را بیان کند و تا حدی برای تخلیه هیجانی فرصت داشته باشد. پس این زمان را با پرداختن به داستان زندگی خودمان و بیان مصیبت‌های خود از بین نبریم.

حرف از خودکشی را مخفی نکنیم

ممکن است شخصی که قصد خودکشی دارد از ما در خواست کند این موضوع را با کسی مطرح نکنیم. اما این موضوعی نیست که به تنهایی بتوانیم آن را مدیریت کنیم. پس می‌توانیم به او بگوییمد «قسم می‌خورم به هر کسی که نمی‌خواهی از این موضوع با خبر شود چیزی نگویم، ولی من برای اینکه بتوانم به خوبی از تو حمایت کنم به کمک تخصصی نیاز دارم چون به تنهایی از عهده آن برنمی‌آیم.
برای جلوگیری از خودکشی، اقدامات ایمنی خانه را حفظ کنیم

برای پیشگیری از خودکشی محیط خانه را امن نگاه داریم، اگر داروهایی داریم که فرد می‌تواند به وسیله آن‌ها به خودش آسیب برساند، محفظه حاوی بسته‌های دارو را قفل کنیم، حواسمان باشد اسلحه‌ای در خانه نباشد و تا حد امکان تنهایش نگذاریم. تمامی سموم، تیغ، چاقوهای برنده و طناب را از دسترس دور کنیم و مراقب باشیم که فرد این لوازم را در اتاق یا در جایی پنهان نکرده باشد.

از عوامل خطرآفرین آگاه باشیم

برخی شرایط خاص روانی می‌تواند خطر تمایل به خودکشی را بیشتر کند. افسردگی، اختلال دو قطبی،‌ شیزوفرنی،‌ اختلال شخصیتی ضد اجتماعی،‌ اختلال‌های اضطرابی‌،‌ سوء مصرف مواد مخدر و برخی داروها،‌ سابقه خودکشی‌های قبلی،‌ سابقه خودکشی اعضای خانواده،‌ درگیری با یک بیماری مزمن و درگیری طولانی‌مدت با استرس هم می تواند خطرناک باشد.

بیشتر افرادی که دست به خودکشی زده‌اند، در موقعیتی از قصد خود سخن گفته‌اند

تمام نشانه‌های رفتار خودکشی‌گرایانه را جدی بگیریم. اگر فردی بیان کرد که قصد خودکشی دارد یا به‌گونه‌ای رفتار می‌کند که حدس می‌زنیم قصد خودکشی دارد، این موارد را بی‌اهمیت تلقی نکنیم یا نادیده نگیریم. بیشتر افرادی که دست به خودکشی زده‌اند، در موقعیتی از قصد خود سخن گفته‌اند. زمانی که زندگی یک فرد در معرض خطر است، دیگر نیاز نیست نگران هیچ چیز دیگری باشیم. حتی نگران اینکه دیگران بشنوند یا اینکه چه می گویند؟ موضوع مهم کمک به فردی است که قصد خودکشی دارد.

فرد را به رفتن پیش روانشناس یا روانپزشک ترغیب کنیم

سعی کنیم در نخستین فرصت فرد را به دیدن یک پزشک یا روان درمانگر ترغیب کنیم.

افرادی که به خودکشی فکر می کنند، اغلب فکر می کنند که کسی نمی تواند به آنها کمک کند، پس باید بیشتر تلاش کنیم تا این تفکر را از ذهن آنها بیرون کنیم.

به شخص کمک کنیم یک متخصص روان درمانی خوب یا یک مرکز روانشناسی معتبر پیدا کرده و او را در مراجعه همراهی کنیم

همچنین ما می توانیم با مراجعه به مراکز خدمات جامع سلامت استان، از مشاوره های روانشناختی روانشناسان این مراکز که به صورت رایگان ارائه می شود، بهره مند شویم.

مشاوران وزارت بهداشت در سامانه تلفنی 4030، همچنین کارشناسان این حوزه در سامانه های تلفنی 123 و 1480 نیز همه روزه پاسخگوی شما و آماده ارائه مشاوره روانشناختی هستند./ا.کشاورزی

«سیمین تاج دهقانی» کارشناس مسوول سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز