اختلالات سایکوتیک به اختلالات شدید روانی گفته می شود که در آن ارتباط بیمار با واقعیت قطع می شود. این افراد به صورت چشمگیری حس واقعیت سنجیشان مختل شده، نسبت به بیماری خود بصیرت و آگاهی ندارند و در دنیای اختصاصی خود به سر می برند. این دسته از اختلالات روانی با توهم، هذیان و افت عملکرد و ناتوانی بارز همراه است.

این اختلال باعث می ‌شود افراد مبتلا، صداهایی را بشنوند یا چیزهایی را ببینند که وجود خارجی ندارد. آنها ممکن است تصور کنند که افراد دیگر، ذهن آنها را می‌ خوانند، افکارشان را کنترل می‌ کنند یا برای صدمه زدن به آنها نقشه می ‌کشند. این تصور می ‌تواند برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ترسناک باشد و سبب انزوا و بیقراری شدید آنها شود. این حالت، برای اطرافیان آنها هم می ‌تواند نگران ‌کننده باشد. افرادی که دچار اسکیزوفرنی هستند، ممکن است گاهی از ایده ‌های عجیب یا غیرعادی صحبت کنند که این ادامه‌ گفت و گو را با آنها دشوار می ‌سازد. آنها ممکن است ساعت ‌ها بدون حرکت یا صحبت بنشینند. گاهی‌ اوقات این افراد خوب به نظر می‌ رسند، تا اینکه شروع به صحبت کردن درباره‌ افکارشان می ‌کنند.

سایکوز علت 10 درصد از موارد خودکشی است و همچنین احتمال خودکشی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی 10 برابر بیشتر از افراد عادی است. اقدام به خودکشی در این بیماران اغلب در سال های اولیه بعد از شروعحمله بیماری است. کسانی که بیماریشان مزمن تر است، دفعات بیشتری در بیمارستان بستری شده ‌اند، سابقه اقدام به خودکشی دارند یا افرادی که نسبت به بیماری خود آگاه‌ ترند و در اثر بیماری دچار افت زیادعملکرد شغلی، خانوادگی و موارد مشابه شده ‌اند، به ویژه اگر نسبت به درمان بدبین باشند، بیشتر در معرض خطر خودکشی قرار دارند.

دوره بعد از مرخصی از بیمارستان یا بهبودی بعد از یک حمله، برای این بیماران زمان خطرناکی است. این امر به این دلیل است که فرد بعد از بهبودی نسبت به بیماری خود بینش می‌ یابد و متوجه عواقب آن و افت عملکرد خود در زمینه‌ های مختلف می شود.

توصیه های لازم:

· در صورتی که فرد اقدام به خودکشی کند، بی درنگ با اورژانس 115 تماس گرفته شود.

· اگر فرد بیمار در معرض خطر آنی خودکشی قرار دارد و در هر حالتی که تهدید به اقدام به خودکشی می‌کند ( به عنوان مثال در بلندی ایستاده است)، با اورژانس اجتماعی 123 یا اورژانس 115 ، پلیس 110 و آتشنشانی 125 تماس گرفته شود، همچنین می ‌توان فرد را به متخصص روانپزشکی، بیمارستان های اعصاب و روان، بیمارستان های دارای بخش روانپزشکی و کلینیک های روانشناسی انتقال داد.

· اگر فرد بیمار دارای افکار خودکشی است، اما زمان مشخصی را در نظر ندارد، او را متقاعد به دریافت کمک کنیم و یا هر چه سریع ‌تر با فردی که می ‌تواند به ما کمک کند (پزشک و روانشناس خود) تماس بگیریم.

· اگر تصور می‌ کنیم که بیمار به خودکشی فکر می‌ کند اما اطمینان ندارد، با او حرف بزنیم. به او بگوییم که نگرانش هستیم. از او در مورد حالات و روحیاتش بپرسیم و پیشنهاد کمک بدهیم. گرچه انجام این کار بسیار دشوار است، با نشان دادن محبت و نگرانی خود برای سلامت و ایمنی بیمار، می‌توانیم او را تا حد زیادی با خود همراه کنیم. از او بخواهیم که به پزشک خانواده و روانشناس و یا متخصصان روانپزشکی مراجعه کند. در صورتی که یقین حاصل کردیم فرد می‌ خواهد خودکشی کند، با پزشک خانواده او تماس بگیریم و از مراجعه فرد به پزشک و متخصص اطمینان حاصل کنیم. اگر فرد در این خصوص با ما همکاری لازم را نداشت، لازم است خود به تنهایی به روانپزشک، پزشک یا روانشناس مراجعه و راهنمایی و کمک لازم را دریافت کنیم.

· به طور کلی نسبت به مشاهده علائم ذکر شده در اطرافیانمان حساس باشیم و در صورت مشاهده، فرد را برای مراجعه به پزشک خانواده و روانشناس تشویق کنیم تا از خدمات دارو درمانی و روانشناختی که پزشک خانواده و روانشناس تیم سلامت به صورت رایگان ارائه می دهند، استفاده کند./101

«آزیتا مختاری»، کارشناس سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز