در بخش اول این مطلب با بیماری آسم و عوامل خطر بروز و شدت این بیماری آشنا شدیم. در این بخش نشانه های ابتلا به آسم و راه های تشخیص و کنترل آن را با هم دنبال می کنیم.

 

نشانه های آسم

شایع ترین علایم آسم شامل سرفه، خس خس و تنگی نفس است.

همانطور که گفته شد علایم آسم در افراد مختلف شدت های متفاوتی دارد که بر اساس آن برنامه درمانی اختصاص آنها نیز متفاوت است. باید توجه داشت هر بیمار مبتلا به آسم در هر سطحی از شدت بیماری می تواند دچار حمله شدید و ناگهانی شود.

حمله آسم

وقتی شدت علایم آسم از حد معمول بیشتر شود به آن حمله آسم گفته می شود. همه حملات آسم مشابه نیست و شدت های متفاوتی دارد. بعضی از حملات آسم می تواند آنقدر شدید باشد که سبب مرگ شود. بنابراین حمله آسم از اورژانس های پزشکی است. با درمان و کنترل روزانه آسم، پیگیری های منظم و دوری از عوامل محرک می توان از حملات بیماری جلوگیری کرد.

تشخیص آسم

گرفتن شرح حال کامل بیماران و معاینه بالینی پزشک، به طور معمول پایه اصلی در تشخیص بیماری است. بروز سرفه های طولانی و مکرر بیش از چهار هفته، خس خس سینه مکرر و تنگی نفس در هر فرد، احتمال آسم را به شدت مطرح می کند. در تشخیص بیماری علاوه بر شرح و معاینه بالینی از روش های سنجش عملکرد ریوی نظیر اسپیرومتری (تست تنفس) نیز کمک گرفته می شود.

کنترل و درمان آسم

آسم یک بیماری مزمن است و تاکنون راه حلی برای ریشه کن کردن آن پیدا نشده است، اما این بیماری را می توان به شکلی کنترل کرد که از بروز علایم و حملات آن پیشگیری شود. در صورت کنترل بیماری آسم می توان از زندگی مطلوبی برخوردار بود.

درمان دارویی آسم

دو دسته اصلی دارویی برای درمان آسم استفاده می شود. این داروها با شل کردن انقباض عضلات دیواره راه های هوایی، سبب گشاد شدن راه های هوایی و در نتیجه کاهش یا رفع علایم آسم می شود که به نام داروهای تسکین فوری نامیده می شود و در هنگام بروز نخستین علایم تشدید بیماری باید به کار رود. معروف ترین دارو از این گروه «سالبوتامول» است.

داروهای کنترل کننده یا نگهدارنده

خاصیت مشترک این دسته دارویی، اثرات ضد التهابی آنهاست و از این راه علایم آسم و احتمال بروز حمله را کاهش می دهد. این دسته دارویی به طور طولانی مدت به کار می رود و استفاده از آنها باید روزانه و به طور منظم باشد. این داروها نقش مهمی در پیشگیری از بروز علایم و حملات آسم دارد. موثرترین داروی این دسته استروئید (کورتون) های استنشاقی است و معروف ترین آنها «بکلومتازون» و «فلوتیکازون» است.

وسایل کمک درمانی و تکنیک های استنشاقی

در بیماری آسم استفاده از اسپری (افشانه) استنشاقی در کمترین زمان ممکن و با کمترین مقدار مصرف، موثرین مقدار دارویی را به ریه ها می رساند. بنابراین تاکید بر اهمیت استفاده از این شکل دارویی به بیماران بسیار مهم است. نکته مهم یادآوری این مطلب است که روش دارویی، باعث وابستگی، اعتیاد و یا کوتاهی قد در کودکان نمی شود، بلکه این فکر، باور غلطی است که در بین بعضی از مردم رواج دارد.

استفاده غلط از اسپری های استنشاقی، شکست در درمان را به همراه دارد. بنابراین آموزش استفاده از داروهای استنشاقی ضروری است. به طور کلی استفاده از اسپری (افشانه یا MDI) با محفظه مخصوص Spacer در تمامی سنین توصیه می شود. چرا که با استفاده از افشانه به تنهایی، میزان دارویی که وارد ریه می شود حدود 10درصد مقدار تجویز شده است و استفاده از افشانه با محفظه مخصوص، این میزان را تا چهار برابر بیشتر
می کند. /ا.کشاورزی

دکتر «زهرا خسروی زادگان»، کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز