شیوع روزافزون اضافه وزن و چاقی در کودکان، یکی از مشکلات جدی بهداشتی است که نیاز به توجه و مراقبت های بیشتری دارد.

 

علت های چاقی کودکان ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی است و از آن جمله می توان به افزایش کالری دریافتی، کاهش فعالیت بدنی، بیماری های غددی، ژنتیک و مصرف داروها اشاره کرد.

در ایران تغییر در شیوه زندگی مانند رفتارهای غذایی نامناسب از جمله مصرف بی رویه فست فودها، نوشابه های قندی، شیرینی، شکلات، تنقلات تجاری پرکالری مانند انواع چیپس، کاهش فعالیت بدنی و استفاده طولانی مدت از بازی های رایانه ای از دلایل افزایش اضافه وزن و چاقی در کودکان است.

چاقی دوران کودکی نه تنها وابسته به رفتار کودکان است، بلکه به طور فزاینده ای، به الگوی غذایی خانواده، توسعه اجتماعی و اقتصادی، سیاست های تولید و واردات مواد غذایی، قیمت گذاری و یارانه های غذایی، فرآوری مواد غذایی، توزیع و بازاریابی و همچنین فرهنگ سازی و آموزش تغذیه در دوران های مختلف زندگی بانوانی که پیش از بارداری، دچار اضافه وزن و چاقی هستند، پیش از باردار شدن باید با دریافت مراقبت های موردنیاز به وزن مطلوب برسند.

بانوانی که با چاقی و اضافه وزن، بارداری خود را آغاز می کنند، شانس تولد نوزاد با وزن بیشتر از چهار کیلوگرم را بیشتر دارند.

در دوران بارداری نیز، ابتلای مادر به سوء تغذیه منجر به تولد نوزاد LBW (وزن کم تولد) می شود و این نوزاد ریسک اضافه وزن و چاقی در بزرگسالی را بیشتر داراست.

عوارض چاقی در کودکان:

1.کودکان چاق، یک یا دو عامل خطر قلبی_عروقی از جمله «هایپر لیپیدمی» بالا رفتن چربی خون، افزایش فشارخون یا «هیپرانسولینمی» افزایش قند خون را خواهند داشت.

2. سبب افزایش احتمال بروز دیابت نوع 2 در کودکان و نوجوانان است که خود سبب ایجاد دیگر بیماری های مزمن می شود.

3. افزایش احتمال ابتلا به کبد چرب

4. این کودکان بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار دارند.

5. چاقی کودکان مشکلات روانی_اجتماعی متعددی نظیر دوری از دیگران، برداشت منفی از خود، افسردگی و دوری از اجتماع را به بار می آورد.

6. هرچه کودک مدت زمان بیشتری اضافه وزن داشته باشد، احتمال اینکه در زمان نوجوانی و پس از آن اضافه وزن داشته باشد، بیشتر است.

توصیه های تغذیه ای به کودکان و نوجوانان دچار اضافه وزن و چاقی:

1. شکل دادن عادات غذایی صحیح در کودکان نیز از عوامل بسیار مهم در پیشگیری از چاقی است.

هیچ نوزادی با عادات غذایی خاص به دنیا نمی ‌آید؛ برای نمونه، برای اینکه ذائقه کودک به شوری عادت نکند، در سال نخست زندگی کودک به غذای کمکی نمک اضافه نکنیم.

ذائقه افراد در دوران کودکی و به ویژه در سنین زیر پنج سالگی شکل می ‌گیرد.

2. فرزندمان را از نظر روانی حمایت کنیم، در واقع تلاش کنیم بدون آنکه مستقیم روی اضافه وزن او تاکید کنیم، به تدریج با تغییر الگوی غذایی و فعالیت بدنی،‌ اضافه وزن او را اصلاح کنیم.

3. فرزندمان را وادار به بازی های دسته جمعی، شنا، دوچرخه سواری و اسکیت کنیم و باید روی فعالیت های نشسته فرزندمان نظارت داشته باشیم.

تماشای تلویزیون و بازی های رایانه ای را برای فرزندمان محدود کنیم، به طوری که تماشای تلویزیون، استفاده از رایانه و تبلت را به روزی کمتر از دو ساعت برسانیم.

4. فرزندمان را تشویق کنیم به جای دلستر و نوشابه های پرکالری و شیرین، دوغ، آب میوه های طبیعی و آب مصرف کند.

5. مصرف غذاها و تنقلات با کالری و چربی بالا مانند فست فودها، چیپس، اسنک ها، شکلات های صبحانه، شیرکاکائو، شیرینی به ویژه شیرینی خامه ای، بستنی، خامه، سس مایونز و سس گوجه فرنگی را برای کودکان محدود کنیم.

6. هیچ وقت نباید فرزندمان خوردن صبحانه را فراموش کند؛ به ویژه دانش آموز، وقتی که صبحانه نمی خورد، در وعده ناهار به دلیل افت قندخون، اشتهای بسیاری پیدا می کند و با خوردن مقدار زیادی غذا دچار اضافه وزن و چاقی می شوند.

7. دقت کنیم کودکان مصرف شش وعده غذایی در طول روز را داشته باشد.

8. از ماست، پنیر و شیرکم چرب استفاده کنیم؛ مصرف شیر و لبنیات کم چرب، به دلیل مقدار پروتئین بالا و دیگر ریزمغذی های مفید، در پیشگیری از چاقی نقش موثری دارد.

8. مقدار نمک، شکر، افزودنی های مختلف، چربی های حیوانی و روغن های گیاهی جامد و یا مایع فراتر از نیاز کودک را به هنگام طبخ غذا در منزل کاهش دهیم.

9. میزان فیبر دریافتی روزانه فرزندمان را با مصرف سبزی، استفاده از نان های سبوس دار مانند سنگک یا بربری و مصرف میوه افزایش دهیم.

هشدار: رژیم های سخت و درمان های تهاجمی برای کاهش وزن در کودکان، خطراتی نظیر دوران های متناوب کم خوری و پرخوری، نبود توانایی در تامین انتظارات اطرافیان، در نظر نگرفتن اشتها و سیری، احساس جدایی و محرومیت، افزایش احتمال اختلال های تغذیه ای و احساس نبود اعتماد به نفس را به دنبال دارد./103

«رضیه شناور»، کارشناس ارشد تغذیه و رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز

پایان خبر