بیشتر از 50 درصد از زنان در دوران بارداری دچار اضافه وزن می شوند که عامل اصلی چاقی در دوران پس از بارداری نیز محسوب می‌شود. بر طبق استاندارهای موجود، زنان سالم، زنان دارای اضافه وزن و زنان چاق به ترتیب باید یازده و نیم تا شانزده کیلوگرم، 7 تا یازده و نیم کیلوگرم و پنج تا 9 کیلوگرم در دوران بارداری وزن اضافه کنند.

 

مادران باردار دچار چاقی نسبت به زنان باردار معمولی بیشتر در معرض خطر سقط جنین قرار دارند. همچنین چاقی و اضافه وزن مادر باردار با مشکلات عمده سلامتی همچون دیابت حاملگی، پره اکلامپسی یا فشار خون بسیار بالا، آپنه خواب و بروز نقایص مادرزادی در نوزاد (از جمله اختلالات قلبی و نقص لوله عصبی) همراه است. از طرفی ابتلای مادر باردار چاق به دیابت بارداری ممکن است نوزاد را در بزرگسالی در معرض خطر بالای ابتلا به دیابت نوع دو قرار دهد.

مادران باردار دچار چاقی نیز نیاز به افزایش وزن مطلوب دارند، بنابراین استفاده از رژیم غذایى محدود براى کاهش وزن آنان توصیه نمى شود و باید با رعایت اصول تغذیه اى مناسب، به افزایش وزن مطلوب دست یابند.

براى کنترل افزایش وزن در مادران باردار مبتلا به چاقی و اضافه وزن، رعایت نکات زیر توصیه مى شود:

1. پرهیز از سرخ کردن غذاها و تا حد امکان غذاها به شکل آب پز، بخارپز و کبابى طبخ شود.

2. حذف چربى های اشباع شامل کره حیوانى، مارگارین، خامه، سرشیر، دنبه، پیه و جدا کردن چربى هاى قابل رویت گوشت قرمز و پوست مرغ قبل از طبخ آنها.

3. خوددارى از مصرف سس هاى چرب مانند مایونز و سس هاى مخصوص سالاد و استفاده از سس سالم (ماست کم چرب، کمى نمک، روغن زیتون، آب لیمو یا آب نارنج) به جاى سس مایونز.

4. استفاده از میوه ها و سبزی های تازه به جاى شیرینى و شکلات به عنوان میان وعده

5. پرهیز از مصرف کمپوت میوه. در صورت تمایل به مصرف کمپوت میوه، بهتر است در منزل تهیه شود.

6. مصرف روزانه سبزى خوردن، سبزى هاى محلى یا سالاد با استفاده از کاهو، کلم، گوجه فرنگى، خیار، هویج و فلفل دلمه اى سبز همراه با غذا.

7. پرهیز از مصرف تنقلات غذایى کم ارزش که تنها حاوى چربى یا مواد قندى است، مانند چیپس، کیک، بیسکویت و موارد مشابه

8. محدود کردن مصرف کله پاچه، دل، قلوه، زبان و مغز، سوسیس، کالباس و پیتزا

9. مصرف دوغ کم نمک و بدون گاز، آب و آب میوه هاى طبیعى به جاى نوشابه هاى گازدار.

10. استفاده از خرما، کشمش یا توت خشک  (به مقدار کم)  به جاى قند و شکر همراه با چاى.

11. استفاده از انواع حبوبات مانند عدس، لوبیا، ماش و باقلا همراه با غلات، به عنوان مثال به شکل عدس پلو، لوبیاپلو، عدسى با نان، خوراک لوبیا با نان.

12. استفاده از خود میوه به جاى آب میوه.

13. پرهیز از حذف وعده هاى اصلى غذا مانند صبحانه، ناهار و شام، زیرا حذف هر کدام از وعده ها سبب ریزه خوارى می شود.

«مریم مهارت»، رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز