نوزدهم نوامبر مصادف با بیست و نهم آبان به عنوان روز جهانی کودک آزاری نامگذاری شده است. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، کودک آزاری عبارتست از آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان و یا سعادت و رفاه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افرادی که نسبت به او مسوول هستند. کودک آزاری شامل رفتارهایی است که توسط افراد دیگر به ویژه بزرگسالان نسبت به کودکان انجام می گیرد و به نوعی به سلامت جسمی و روانی کودکان آسیب می رساند. خشونت عبارتست از هر گونه رفتار عمدی بین افراد که احتمال آسیب جسمی یا روحی را به همراه داشته باشد. بررسی های انجام شده نشان می‌دهد 70درصد موارد اعمال خشونت و آزارگری در محیط خانه رخ داده است.

 

نشانه های خشونت در کودک:

تغییری ناگهانی در رفتار و یا انجام تکالیف مدرسه در او ظاهر می شود، برای حل مشکلات جسمی و طبی خود کمکی دریافت نمی کنند، مشکلاتی در یادگیری پیدا می کنند که نمی توان این مشکلات را به علل خاص جسمی یا روانی خود انتساب داد، فکر می کند اتفاق بدی قرار است رخ بدهد، بسیار زود به مدرسه می آیند و سعی می کنند که مدرسه را دیر ترک کنند و تمایلی به رفتن به منزل ندارند، وقتی که کودک دارای علامت سوختگی، ‌گازگرفتگی، ‌کوفتگی، شکستگی استخوان و دور چشم سیاه باشد، زمانی که که کودک از والدین خود هراسان است و یا در موقع رفتن به منزل گریه می کند و یا وقتی که به بزرگسالان می رسد خود را جمع می کند، یا هنگامی که صدمات ناشی از آزار والدین و یا سایر مراقبان را گزارش می کند. والدین این کودکان اغلب نگرانی کمی در مورد کودک دارند، مشکلات کودک را انکار می کنند و یا کودک را را به خاطر مشکلاتتش در منزل یا مدرسه مورد سرزنش قرار می دهند، از معلمان یا مراقبان کودک در خواست می کنند که برای ایجاد انضباط در کودک برای او سخت گیری کنند، در کل کودک را بد،‌ بی ارزش و یا ظالم می دانند، انتظار انجام کار و یا انجام تکالیف مدرسه را در حدی که از توان کودک خارج است، دارند. این کودکان با والدین و یا مراقبان خود ارتباط برقرار نمی کنند و در آینده نیز نیز دچار مشکل در برقراری اراتباط با همسالان و بزرگسلان می شوند.

انواع کودک آزاری

کودک آزاری روانی: شامل رفتارهایست که به سلامت روانی کودک آسیب می رساند، مانند توهین کردن، ترساندن، تحقیر کردن و تبعیض

کودک آزاری جسمی: رفتارهایی که به جسم کودک صدمه می زند، مانند کتک زدن، سوزاندن، مجروح کردن و شکستن

کودک آزاری جنسی: اجبار از کودکان در فعالیت های جنسی، مشاهده اجباری فعالیت های سوء استفاده جنسی به صورت های مختلف

بی توجهی و غفلت: یعنی توجه نکردن به نیازهای اساسی کودکان مانند تغذیه، بهداشت و آموزش، در حدی که به سلامت جسمی و روانی آنان آسیب برسد.

علل کودک آزاری:

1-ناآگاهی والدین: گاهی والدین یا افراد دیگر که به کودکان آزار می رسانند نمی داند که رفتار آنها کودک آزاری است، مانند کسانی که کودکان را تنبیه بدنی می کنند، مورد تحقیر و توهین قرار می دهند، به نیازهای اساسی آن ها توجهی ندارند و این رفتارها را عادی و معمولی می دانند.

2-مشکلات اقتصادی: فقر سبب می شود که کودکان از دسترسی به نیازهای اساسی خود مانند آموزش، بهداشت و تغذیه محروم شوند و یا والدین به علت فشارهای مالی با رفتارهایی مانند پرخاشگری، خشونت و بی توجهی مورد آزار قرار دهند.

3-اعتیاد: به علت خصوصیاتی که در افراد ایجاد می کند مانند پرخاشگری،بی مسوولیتی وکاهش عواطف سبب می شود که کودکان مورد آزار به ویژه از نوع سوء استفاده قرار گیرند.

4-بیماری های روانی: در صورتی که والدین به بیماری های روانی مبتلا باشند با رفتارهایی مانند تندخویی، خشونت، ناسازگاری و بی توجهی که ناشی از بیماری روانی آنهاست، سبب آزار کودکان می شوند.

5-مشکلات خانوادگی: مشاجرات شدید و طولانی والدین، جمعیت زیاد خانواده، شیوه های تربیتی نامناسب، در برخی از موارد وجود ناپدری و نامادری سبب می شود که کودکان مورد آزار قرار گیرند.

6-مشکلات کودکان: کودکانی که مشکلات شدید و پایدار نسبت به کودکان دیگر دارند، بیشتر از سایر کودکان مورد آزار قرار می گیرند، مانند کودکانی که دچار بیماری های جسمی، مزمن و طولانی مدت یا مشکلات رفتاری از قبیل پرخاشگری، بی قراری، بیش فعالی، اضطراب و شب ادراری هستند. به علت مشکلاتی که برای بزرگسالان ایجاد می کنند و نیز به سبب ناآگاهی والدین از این مشکلات اغلب مورد آزار جسمی و روانی قرار می گیرند.

7-مشکلات مدرسه: مشکلاتی که در مدرسه برای دانش آموزان ایجاد می شود مانند انتظار بیش از حد، ندیدن تفاوت ها، ایجاد اضطراب، ترس و رقابت های شدید، تبعیض، تنبیه بدنی، تحقیر و توهین سبب آزارهای جسمی و روانی کودکان می شوند./101

«طاهره قنبریان» کارشناس مسوول سلامت اجتماعی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز