چگونه از کمردرد و فتق دیسک کمر جلوگیری کنیم؟
امروزه حدود ۸۰ درصد افراد گاهی در زندگی دچار کمر درد هستند. آمار ابتلا به بیماری های ستون فقرات از جمله فتق دیسک کمر حتی در میان جوانان رو به افزایش است. اما چرا و چگونه به کمر درد مبتلا می شویم و چطور می توانیم از آن جلوگیری کنیم؟
برای درک دلیل کمردردتان و اینکه چرا در جوانی دچار فتق دیسک کمر شده ای، باید کمی در مورد آناتومی ستون فقرات و فشار وارد بر آن بیشتر بدانیم.
ستون فقرات یک فرد بالغ شبیه به حرفS است. منطقه گردن و کمر دارای فرورفتگی به داخل است و در ناحیه پشت و لگن برجسته است. ستون فقرات در واقع ستون بدن است و وزن بدن را تحمل می کند.
انحنای طبیعی ستون فقرات باعث می شود ستون فقرات بتواند فشارهای وارد بر آن را تحمل کند. حفظ انحنای ستون فقرات در هر حالتی از بدن از جمله نشستن، ایستادن و خوابیدن ضروری است؛ چرا که در این حالت فشار وارد بر دیسک ها به طور متوازن تقسیم شده و دیسک ها کمتر تحت فشار قرار می گیرد.
دیسک ها کیسه های ژله مانندی هستند که مثل ضربه گیر عمل می کند و فشار وارد بر ستون فقرات را دریافت می کند.
تغییر انحنای ستون فقرات هنگام نشست:
وقتی از حالت ایستاده به حالت نشسته تغییر وضعیت می دهیم، ستون فقرات از شکل S مانند خود خارج شده و گودی کمر صاف می شود. به طوری که فشار زیادی به دیسک های ستون فقرات وارد می شود. نشستن طولانی مدت در این وضعیت باعث ابتلا به کمردرد، گردن درد، فتق دیسک کمر و بیماری های ستون فقرات می شود.
تغییر انحنای ستون فقرات فشار نابرابری بر دیسک ها و مهره ها وارد می کند که به کمردرد، دیسک کمر، قوزپشتی و دیگر بیماری های ستون فقرات می انجامد.
چگونگی قرار گرفتن لگن، انحنای ستون فقرات را در هنگام نشستن تعیین می کند. اگر هنگام نشستن لگن به جلو گرایش پیدا کند، انحنای طبیعی ستون فقرات بیشتر شده و گودی کمر زیاد می شود.
اگر هنگام نشستن لگن به عقب بچرخد، انحنای ستون فقرات کم شده و گودی کمر صاف می شود. در این حالت فرد به جلو خم شده و به جای نشستن روی استخوان های قوی نشیمنگاهی در لگن، روی استخوان ظریف و حساس دنبالچه می نشیند و تمام وزن بدن روی این مهره های حساس وارد می شود. ابتلا به درد و التهاب دنبالچه علاوه بر کمر درد و فتق دیسک کمر در این افراد بسیار اتفاق می افتد.
اگر هنگام نشستن لگن راست قرار بگیرد، روی استخوان های نشیمنگاهی یعنی بهترین استخوان ها برای تحمل وزن نشسته اید. در این حالت انحنای طبیعی ستون فقرات و گودی کمر حفظ می شود و فشار متوازنی روی دیسک ها اعمال می شود بنابراین از کمر درد و فتق دیسک جلوگیری می شود.
برای جلوگیری از چرخش لگن هنگام نشستن باید از یک پشتی طبی ارگونومیک استفاده کنید. پشتی طبی مثل یک سد عمل می کند و می تواند مانع از چرخش لگن شود؛ به طوری که می توان به صورت صحیح و درست نشست. بنابراین یک پشتی طبی مطلوب باید به اندازه ای سفت باشد تا مانع از گردش لگن شود و تا اندازه ای هم نرم باشد که کاربر با آن احساس آرامش داشته باشد.
نشستن درست بدون پشتی طبی دشوار است
درست نشستن و حفظ انحنای صحیح ستون فقرات بدون استفاده از پشتی طبی دشوار است، چرا که مهره ها و ماهیچه های بزرگ کمر باید سخت کار کنند تا انحنای صحیح ستون فقرات حفظ شود. اما پشتی طبی به راحتی مانع از گردش لگن شده و مهره ها و ماهیچه های کمر را از مسوولیت اضافی حفظ انحنای ستون فقرات خلاص می کند.
«علی اصغر شاهسونی»، کارشناس بهداشت حرفه ای معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز