شایع ترین علت خودکشی، افسردگی است. وجود افسردگی به تنهایی مرگ بر اثر خودکشی را بیست برابر می ‌کند. در بیماران جوان مبتلا به اختلال خلقی و یا افسردگی، مرگ بر اثر خودکشی اغلب در ابتدای بیماریرخ می‌دهد.

نا امیدی با خطر خودکشی در مراحل بعدی بیماری همراه است. افسردگی همراه با بیماری مزمن جسمی مانند درد مزمن، بیماریقلبی یا بیماری تهدیدکننده‌ی زندگی مانند سرطان ها، خطر خودکشی را به صورت قابل ملاحظه ای افزایش می‌دهد.بنابراین خوب است علایم افسردگی را بشناسیم.

این علایم عبارتند از:

· خلق افسرده

· لذت نبردن و عدم علاقه

· کاهش انرژی

· مشکل در تمرکز

· کاهش اشتها

· احساس بی ارزشی و ناامیدی

· احساس گناه

· مشکلات خواب )کم خوابی، پرخوابی، مشکل در شروع به خواب رفتن)

· افکار خودکشی و یا داشتن نقشه و برنامه برای آن ) افکاری مانند زندگی ارزش زیستن ندارد (

علایم جسمانی مانند سردرد، مشکلات خواب و یا احساس نداشتن انرژی ممکن است از علایم افسردگی باشد و پزشک یا مشاور باید به این علایم توجه جدی کند.

هر بیمار افسرده‌ای بایستی از نظر قصد خودکشی بررسی شود. این موضوع به ویژه در ابتدای درمان افسردگی بسیار مهم است.

زیرا در اوایل درمان با مصرف داروهای ضد افسردگی، انرژی فرد تا اندازه ای بیشتر می‌شود، اما خلق او همچنان پایین می‌ ماند؛ در نتیجه، احتمال اقدام به خودکشی بالا می رود.

لازم است نسبت به مشاهده این علائم در اطرافیانمان حساس باشیم و در صورت مشاهده، فرد را برای مراجعه به پزشک خانواده یا روانشناس تشویق کنیم تا از خدمات دارو درمانی یا روانشناختی که پزشک و روانشناس تیم سلامت به صورت رایگان ارائه می‌ دهند، استفاده شود.

توصیه های لازم:

· در صورتی که فرد اقدام به خودکشی کرده است، به سرعت با اورژانس 115 تماس برقرار شود.

· اگر فرد بیمار در معرض خطر آنی خودکشی قرار دارد و در هر حالتی که تهدید به اقدام به خودکشی می‌کند ( به عنوان مثال در بلندی ایستاده است)، به سرعت با اورژانس اجتماعی 123 یا اورژانس 115 ، پلیس 110 و آتشنشانی 125 تماس بگیریم. همچنین می ‌توانیم فرد را به متخصص روانپزشکی، بیمارستان های اعصاب و روان، بیمارستان های دارای بخش روانپزشکی و کلینیک های روانشناسی انتقال دهیم.

· اگر فرد بیمار دارای افکار خودکشی است اما زمان مشخصی را در نظر ندارد، او را متقاعد به دریافت کمک کنیم و یا هر چه سریع ‌تر با فردی که می ‌تواند به ما کمک کند (پزشک و روانشناس خود) تماس بگیریم.

· اگر تصور می‌ کنیم که فردی از اطرافیان ما به خودکشی فکر می ‌کند اما اطمینان ندارد، با او حرف بزنیم. به او بگوییم که نگرانش هستیم. از او در مورد حالات و روحیاتش بپرسیم و پیشنهاد کمک بدهیم. گرچه انجام این کار بسیار دشوار است، با نشان دادن محبت و نگرانی خود برای سلامت و ایمنی بیمار، می ‌توانیم او را تا حد زیادی با خود همراه کنیم. از او بخواهیم که به پزشک خانواده و روانشناس و یا متخصصان روانپزشکی مراجعه کند. در صورتی که یقین حاصل کردیم که فرد می‌خواهد خودکشی کند با پزشک خانواده او تماس بگیریم و از مراجعه فرد به پزشک و متخصص اطمینان یابیم. اگر فرد در این خصوص با ما همکاری لازم را نداشت، لازم است خود به تنهایی به روانپزشک، پزشک یا روانشناس مراجعه و راهنمایی و کمک لازم را دریافت کنیم.

· به طور کلی نسبت به مشاهده این علائم در اطرافیانمان حساس و در صورت مشاهده، فرد را برای مراجعه به پزشک خانواده و روانشناس تشویق کنیم تا از خدمات دارو درمانی و روانشناختی که پزشک خانواده و روانشناس تیم سلامت به صورت رایگان ارائه می دهد، استفاده شود./101

آزیتا مختاری، کارشناس سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز