بسیاری از سرطان‏ ها با معاینه پزشکی و انجام آزمایش ‏های تکمیلی تشخیص داده می ‏شوند که از جمله آنها سرطان‏ روده بزرگ است.

نیاز است همه افراد با شناخت نشانه های مشکوک سرطان و آگاهی از اهمیت تشخیص زودهنگام، به موقع به پزشک مراجعه کرده تا سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شده و تحت درمان مناسب قرار گیرد.

 

بروز سرطان روده بزرگ یک فرآیند چندمرحله ‏ای است که به دنبال تکثیر سلول های غیرطبیعی و سپس ایجاد زواید قارچ مانندی به نام «پولیپ آدنوماتوز» و سرانجام بدخیمی رخ می دهد؛ چون این فرآیند شامل ایجاد تغییرات ژنتیک متعددی است که در طول یک دوره چندساله رخ می‏ دهد، برای عوامل مختلف تأثیرگذار بر این فرآیند، فرصت‏های زمانی زیادی وجود دارد.

عوامل خطر سرطان روده بزرگ و پیشگیری از آن

عوامل خطر سرطان روده بزرگ را می ‏توان به دو دسته غیرقابل اصلاح و قابل اصلاح تقسیم کرد.

عوامل غیرقابل اصلاح عبارتند از :

· افزایش سن

· سابقه خانوادگی پولیپ یا سرطان روده بزرگ

· بیماری‏ های ارثی مانند پولیپ‏ های آدنوماتوز فامیلی (Familial Adenomatosis Polyposis, FAP) یا سرطان کولون ارثی بدون پولیپوز (Hereditary nonpolyposis colorectal cancer)

بنابراین، این نکته مهم است که افراد بدانند که اگر فرد مبتلا به سرطان، به ویژه در فامیل درجه یک (پدر، مادر، برادر، خواهر یا فرزندان) یا درجه دو (عمه، عمو، خاله، دایی، پدربزرگ یا مادربزرگ) به این بیماری مبتلا هستند، باید توجه بیشتری به علائم خود داشته باشند و به ارزیابی ‏های بیشتری از جمله روش‏ های غربالگری نیاز دارند.

اما نزدیک به دو سوم افرادی که به سرطان روده بزرگ مبتلا می‏ شوند، هیچ سابقه خانوادگی ندارند و بسیاری از آنها عوامل خطری دارند که قابل اصلاح است.

عوامل خطر قابل اصلاح مرتبط با شیوه زندگی

· فعالیت بدنی ناکافی: هر میزان از فعالیت بدنی می‏ تواند خطر سرطان روده بزرگ را کاهش دهد.

· افزایش وزن: چاقی، به ویژه چاقی دور شکم، یک عامل خطر برای سرطان روده بزرگ محسوب می ‏شود.

· مصرف الکل: حتی اگر روزانه یک بار الکل مصرف شود، خطر سرطان روده بزرگ افزایش می ‏یابد و هر چه میزان مصرف بیشتر شود، خطر سرطان روده نیز بیشتر می‏شود.

· مصرف دخانیات: مصرف دخانیات از جمله سیگار، خطر پولیپ ‏های آدنوماتوز و سرطان روده بزرگ را افزایش می‏ دهد.

· مصرف گوشت قرمز: دو موضوع در مورد گوشت قرمز می ‏تواند بروز سرطان روده بزرگ را زیاد کند؛ یکی مقدار مصرف گوشت قرمز است و دیگری شیوه پخت آن. افرادی که روزانه بیش از 80 تا 90 گرم گوشت قرمز مصرف می ‏کنند خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان روده بزرگ دارند. بنابراین باید تعادل را در مصرف گوشت قرمز رعایت کرد تا ضمن بهره‏ مندی از فواید آن، از ضررهایش دوری کرد. در مورد شیوه پخت هم، اگر گوشت را در دمای بسیار زیاد آماده کنیم به ویژه در زمان کباب کردن یا درست کردن همبرگر، خطر سرطان بالاتر می ‏رود.

· مصرف کم میوه و سبزی: سبزی هایی مانند کلم بروکلی و گل کلم، اسفناج و کرفس دارای ترکیباتی از جمله آنتی‏اکسیدان، اسیدفولیک و فیبر هستند که می‏ تواند خطر سرطان را کاهش دهد.

بعضی از داروها از جمله مصرف آسپیرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نیز اثرات محافظتی در برابر ابتلا به سرطان روده بزرگ دارند.

نشانه های پولیپ و سرطان روده بزرگ و شیوه های تشخیص زودهنگام آن

از آنجایی که ضایعه پیش‏ سرطانی به نام پولیپ، پیش از بروز سرطان در روده رشد می ‏کند، می‏توان با شناسایی نشانه های مشکوک پولیپ و یا حتی سرطان در مراحل اولیه، جلوی بروز این بیماری را گرفته و آن را درمان کرد.

مهم‏ترین نشانه های مشکوک سرطان روده بزرگ عبارتند از :

· خونریزی دستگاه گوارش تحتانی در طی یک ماه اخیر

· یبوست در طی یک ماه اخیر (با یا بدون اسهال، درد شکم و احساس پر بودن مقعد پس از اجابت مزاج)

· کاهش بیش از 10 درصد وزن بدن در طی 6 ماه همراه با یکی از نشانه های یاد شده

انواع روش ‏ها برای تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ از جمله آزمایش خون مخفی در مدفوع به روش ایمونولوژیک (IFOBT) و کولونوسکوپی وجود دارد.

توصیه می شود تمامی افراد (بانوان و مردان) از 50 سالگی با انجام آزمایش خون مخفی در مدفوع در خصوص بررسی اولیه از نظر خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ اقدام و با توجه به سوابق فردی و خانوادگی، نشانه های مشکوک و نتیجه آزمایش خون مخفی در مدفوع برای انجام کولونوسکوپی و بررسی تخصصی تر به پزشک مراجعه کنند. /ا.کشاورزی

دکتر «زهرا خسروی زادگان»،کارشناس پیشگیری و مبارزه با بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز

پایان خبر