مواجهه طولانی مدت با پرتوهای فرابنفش سبب تغییرات غیر قابل برگشت در سلول ها، بافت های فیبری و رگ های خونی می شود که سبب پیری زودرس پوست می شود. 

به گزارش روابط عمومی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز، پرتوهای فرابنفش خورشیدی یک عامل خطر محیطی مهم برای انسان است و اهمیت این عامل خطر با تخریب بیشتر لایه ازن، افزایش می یابد. مقادیر کم پرتوهای فرابنفش برای انسان سودمند و برای تولید ویتامین D ضروری است. پرتوهای فرابنفش همچنین برای درمان برخی از بیماری ها نظیر راشیتیسم، پسوریازیس و اگزما کاربرد دارد.

این مسئله باید تحت نظر پزشک بوده و مزایای درمان در مقابل خطرات ناشی از قرار گرفتن در معرض پرتوهای فرابنفش مورد قضاوت و مقایسه قرار گیرد. مواجهه طولانی مدت انسان با پرتوهای فرابنفش خورشیدی ممکن است منجر به ایجاد طیف وسیعی از عوارض بهداشتی حاد و مزمن بر پوست مانند پیری زودرس پوست، سرطان پوست، واکنش های التهابی و آب مروارید در چشم ها و ضعف سیستم ایمنی بدن شود.

آفتاب سوختگی و برنزه شدن از شایع ترین عوارض حاد شناخته شده مواجهه با تابش بیش از حد پرتوهای فرابنفش است. در دراز مدت، پرتوهای UV سبب تغییرات غیر قابل برگشت در سلول ها، بافت های فیبری و رگ های خونی می شود که سبب پیری زودرس پوست می شود. پرتوهای فرابنفش همچنین می تواند باعث واکنش های التهابی چشم شود.

اقدامات عملی ساده برای محافظت در برابر پرتوهای فرابنفش:

1- اجتناب از آفتاب سوختگی: افرادی که دچار آفتاب سوختگی هستند خطر سرطان پوست در آنها بالاست، همچنین احتمال ایجاد سرطان پوست در کودکان دچار آفتاب سوختگی بالاست. برای پرهیز از آفتاب سوختگی، از مواجهه مستقیم با نور خورشید به خصوص در اوسط روز، یعنی از ساعت یازده صبح تا شانزده و برای مدت طولانی خودداری شود.

2- پرهیز از برنزه کردن طبیعی و مصنوعی: برنزه کردن طبیعی یا استفاده از روش های مصنوعی سبب افزایش احتمال ابتلا به سرطان پوست می شود.

3- استفاده فراوان از کرم ضد آفتاب: کرم ضدآفتاب مورد اسـتفاده باید دارای شـاخص محافظـت در برابـر خورشـید (SPF) دست کم 15 برای پرتو فرابنفش UV نوع A و B باشد و لازم است حدود 20 دقیقه قبل از بیرون آمدن از خانه از کرم ضد آفتاب استفاده شود.

کرم های ضد آفتاب را باید به مقدار فراوان بر روی تمامی قسمت های پوسـت شامل دست و صورتف لب، پیشانی، گوش و گردن کـه در معرض نور خورشید هستند اسـتفاده کرد، به طوری که یک لایه از آن بر روی پوست باقی بماند. لازم است هر دو ساعت یک بار حتی در روزهای ابری دوباره از کرم ضد آفتاب استفاده شود، پس از شناکردن یا عرق کردن، می بایست بار دیگر از کرم ضد آفتاب استفاده شود.

4- استفاده از لباس های مناسب: طرح لباس، نوع و ساختار الیاف لباس، رنگ لباس، خشک و یا خیس بودن آن میزان اثر حفاظـت در برابر پرتوهای فرابنفش را تعیین می کند. لباس های مورد استفاده برای محافظـت از پرتوهـای فرابنفش، باید دارای ویژگی های گشاد، یقه دار و آستین بلند باشند.

هر چه پارچه لباس بافت متراکم تری داشـته باشـد، محافظـت بیشـتری در برابـر پرتوهـای فرابنفش ایجاد می کند، زیرا پرتوهای فرابنفش خورشیدی از لبـاس هـای نـازک بـه راحتـی عبور می کنند و سبب آسیب به پوست می شوند.

لباس های با رنگ تیره برای محافظت در برابر پرتوهای فرابنفش مناسب ترند، خیس کردن لباس ها سبب کاهش اثر محافظتی آنها در برابر پرتوهای فرابنفش می شود.

5- استفاده از کلاه های مناسب: کلاه دوره دار باشد و لبه آن دست کم به اندازه 5/7 سانتی متر پهنا داشته باشد.

6- استفاده از عینک های آفتابی: عینک آفتابی مورد استفاده باید دارای برچسب “UV absorption up to 400 nm“ یا نشان تأیید شده توسط سازمان های معتبر داخلی یا بین المللی باشد. این نوع عینک ها سبب کاهش پرتوهای فرابنفش به میزان 99 تا 100 درصد می شوند. عینک های آفتابی که دارای برچسب Cosmetic هستند، تنها مانع از حدود 70 درصد پرتوهای فرابنفش به چشم می شوند.

7- قرارگرفتن در سایه در صورت امکان: در صورت امکان در ساعات 11 صبح تا 16 عصر در سایه قرار بگیرید. توجـه کنید کـه قرار گرفتن در سایه تنها میزان پرتوهای فرابنفش را کاهش می دهد و آن را به صفر نمی رساند.

آب، برف و سطوح ماسه ای نظیرسواحل سبب بازتابش پرتوهای زیان آور خورشیدی می شوند که می توانند احتمال آفتاب سوختگی را افزایش دهند و استفاده از روش ها ی محافظتی شدید را می طلبد.

یادمان باشد برای تامین ویتامین D مورد نیاز بدن قرارگرفتن به مدت دست کم 15 دقیقه در روز در معرض نور خورشید ضروری است و در کنار آن می توان از منابع غنی از ویتامین D همچون ماهی، شیر غنی شده با ویتامین D ، جگر و مکمل ها برای تامین ویتامین D مورد نیاز بدن استفاده کرد./105

مهندس «مریم عباسی» کارشناس سلامت محیط معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز

پایان خبر